Tăng cường quản lý thực phẩm chức năng

Theo Cục trưởng An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) Nguyễn Thanh Phong, đến nay, Việt Nam có năm văn bản của Bộ Y tế, một Luật, một Nghị định Chính phủ quy định rất chặt chẽ về quản lý TPCN, từ ghi nhãn, quảng cáo, công bố, chứng nhận đủ điều kiện sản xuất của cơ sở; bản công bố các thành phần, công dụng; đối tượng sử dụng; phiếu kiểm nghiệm; các chỉ tiêu về an toàn như vi sinh, kim loại nặng… Theo quy định, từ 1-7-2019, tất cả các cơ sở sản xuất TPCN, thực phẩm bảo vệ sức khỏe phải có giấy chứng nhận thực hành sản xuất tốt (GMP) tức là điều kiện sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe phải khác với những sản phẩm thực phẩm thông thường như sản xuất bánh kẹo, bún, phở… tương đương điều kiện sản xuất thuốc.

 

Ðáng chú ý, cơ quan quản lý nhà nước cũng tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp làm các thủ tục hành chính như công bố, quảng cáo tất cả các thủ tục này đã được thực hiện trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4 từ năm 2014. Toàn bộ quá trình giải quyết thủ tục này, doanh nghiệp có thể theo dõi được trên các trang thông tin điện tử, hồ sơ đến chuyên viên nào đang xử lý; yêu cầu sửa đổi, bổ sung cái gì, phát hành công văn yêu cầu ra ngày nào, căn cứ vào quy định nào để yêu cầu sửa đổi, không phải yêu cầu tùy tiện.

 

Tuy đã có những quy định quản lý khá chặt chẽ, nhưng thực tiễn vẫn có nhiều cơ sở, nhiều cá nhân vì lợi nhuận mà bất chấp pháp luật, bất chấp đạo lý, coi thường sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng, cố tình gian dối trong sản xuất, tuồn ra thị trường những sản phẩm kém chất lượng, thậm chí là sản phẩm có hại, chứa chất cấm nguy hiểm tới sức khỏe con người. Vi phạm nhiều nhất là các doanh nghiệp, người kinh doanh bán hàng, quảng cáo khi chưa được cấp phép; mặt khác xuất hiện tình trạng quảng cáo, bán hàng trực tuyến nhiều mặt hàng liên quan đến sức khỏe nhưng không công bố, không đăng ký với các cơ quan quản lý nhà nước. Nhiều sản phẩm được ghi bên trên là dược sĩ, bác sĩ tư vấn nhưng thực tế qua thanh tra, kiểm tra, nhiều dược sĩ, bác sĩ đó không có kiến thức về dinh dưỡng, thậm chí chỉ là sinh viên mới ra trường, đóng giả bác sĩ, dược sĩ tư vấn. Hành vi giả làm bác sĩ, dược sĩ để tư vấn người tiêu dùng sử dụng TPCN là rất nguy hiểm, nhiều khi làm cho người bệnh không chỉ mất tiền mà còn tổn hại sức khỏe.

 

Những sai phạm của các doanh nghiệp đã bị các cơ quan chức năng phát hiện và xử lý nghiêm theo quy định. Chỉ tính riêng trong tám tháng đầu năm 2018, Cục ATTP đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính hơn bốn tỷ đồng (chưa kể các sở y tế, 63 chi cục Vệ sinh ATTP và Thanh tra Bộ Y tế, Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông). Tất cả các đơn vị vi phạm đều công khai trên trang thông tin điện tử của Cục ATTP về nội dung vi phạm, số tiền bị phạt, hình thức xử phạt.

 

Nhằm tăng cường công tác quản lý TPCN, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị 17/CT-TTg Về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng thuộc nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền. Với chỉ thị này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, các lực lượng chức năng phải quán triệt sâu sắc, đề cao trách nhiệm trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, nhất là nhóm hàng liên quan đến chăm sóc, nâng cao sức khỏe con người. Về phía Bộ Y tế được yêu cầu tăng cường thanh tra với các hoạt động cấp phép sản xuất, lưu hành, quảng cáo, giám định, chứng nhận chất lượng với mặt hàng dược mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền. Thực hiện chỉ thị này, Bộ Y tế đã xây dựng kế hoạch triển khai, trong đó đẩy mạnh công tác hậu kiểm về ATTP đáp ứng phương thức quản lý của Nghị định số 15/2018/NÐ-CP ngày 2-2-2018. Về phía Cục ATTP cũng đã có quyết định thành lập năm đoàn thanh tra, kiểm tra các vấn đề liên quan đến TPCN. Ðồng thời, có văn bản gửi sở y tế, ban quản lý ATTP các tỉnh, thành phố để triển khai thanh tra, kiểm tra trên địa bàn, tập trung vào các nội dung như: Bản công bố tiêu chuẩn sản phẩm, quảng cáo sản phẩm... Cục ATTP cũng phối hợp với Cục Quản lý phát thanh - truyền hình (Bộ Thông tin và Truyền thông) công khai thông tin các sản phẩm vi phạm cũng như xử lý các trang thông tin điện tử quảng cáo sản phẩm sai phạm để người tiêu dùng biết và thận trọng khi mua các sản phẩm trên các trang thông tin đó. Ðối với các sản phẩm vi phạm bị đưa vào "danh sách đen" sẽ lấy mẫu kiểm nghiệm chất lượng, bị thanh tra, kiểm tra với tần suất nhiều hơn và khi phát hiện vi phạm sẽ xử phạt nặng hơn. Ðối với những sản phẩm đã bị rút giấy phép đăng ký nhưng doanh nghiệp vẫn lén lút sản xuất, khi phát hiện đề nghị các cơ quan liên quan phối hợp thu hồi toàn bộ sản phẩm và xử phạt với khung cao nhất.

 

Bên cạnh các giải pháp của cơ quan chức năng, ông Nguyễn Thanh Phong cũng khuyến cáo người tiêu dùng dứt khoát không mua những sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe không ghi rõ thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên nhãn mác, bao bì; không có dòng chữ: "Thực phẩm này không phải là thuốc, không thay thế thuốc chữa bệnh"; những sản phẩm mà phần công dụng ghi là chữa bệnh, điều trị, hoặc chữa khỏi dứt điểm, hoặc sản phẩm tốt nhất… đều là những sản phẩm vi phạm