Giải pháp kiểm soát thực phẩm an toàn

 

Sau hai tháng chuẩn bị, cuối tháng 10 vừa qua, Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Chi cục Thú y và Hội Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh đã công bố Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Đây là một phần trong Dự án “Mô hình chợ thí điểm an toàn thực phẩm” được UBND thành phố giao Sở Công thương thực hiện trong giai đoạn 2016 - 2020.

 

Theo Đề án, con heo xuất chuồng tại trại sẽ được đeo vòng nhận diện có mã QR (mã vạch hai chiều) chứa thông tin từ trại nuôi cho đến các công đoạn sau đó. Ở công đoạn cuối cùng, trước khi bán lẻ, tiểu thương dán tem điện tử lên vòng nhận diện để giúp người tiêu dùng, cơ quan quản lý dễ dàng truy xuất nguồn gốc qua phần mềm ứng dụng miễn phí TE-FOOD trên điện thoại thông minh (smartphone), máy kiểm tra tại chợ hay trên web www.te-food.com. Tổng chi phí để áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc cho một con heo từ “trang trại đến bàn ăn” chỉ chưa tới 10.000 đồng. Chương trình còn có số điện thoại đường dây nóng 19006726 hoạt động 24/7 để hướng dẫn, giải đáp thắc mắc cho người tiêu dùng.

 

Theo Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh Đào Hà Trung, mọi người có thể tải miễn phí ứng dụng này về smartphone và dễ dàng sử dụng mọi lúc mọi nơi. Ứng dụng này sẽ kèm theo bản đồ các điểm phân phối thịt an toàn. Còn về tem dán trên thịt heo, mỗi con tem có giá 25 đồng, tiểu thương có thể mua tem trực tiếp từ đơn vị sản xuất tem hoặc thông qua ban quản lý các chợ, rồi dán lên sản phẩm thịt bán ra. Khi bán hàng, tiểu thương chỉ cần kích hoạt con tem cho đồng bộ với sản phẩm thịt bán ra, toàn bộ thông tin về “đường đi” của sản phẩm thịt đã được chứa trong các con tem. Trên miếng thịt heo mua có con tem truy xuất, người tiêu dùng nhập mã tem vào (smartphone, máy kiểm tra, web) sẽ biết được thông tin từ trại nuôi, lò giết – mổ, chợ bán sỉ, chợ bán lẻ, quầy bán lẻ với những thông tin chi tiết từ thời gian xuất trại, thời gian giết - mổ, thời gian về chợ lẻ, địa chỉ sạp bán lẻ…

 

 

Đề án đã nhận được sự tham gia tích cực của 24 DN và cơ sở chăn nuôi với khả năng cung ứng sản lượng tối đa 10 nghìn con heo/ngày; trong đó có nhiều đơn vị có thương hiệu và quy mô lớn, quy trình sản xuất hiện đại và khép kín như Công ty cổ phần Việt Nam Kỹ nghệ Súc sản (VISSAN), Công ty CP Việt Nam, Công ty Japfa Comfeed Việt Nam, Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn, Công ty Trại Việt… và 17 cơ sở giết mổ ở TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Long An, Bình Dương.

 

Đối với hệ thống phân phối truyền thống, hai chợ đầu mối kinh doanh thịt heo là Bình Điền và Hóc Môn đã đăng ký tham gia, chiếm hơn 80% sản lượng thịt cung ứng cho thị trường thành phố. Ở loại hình chợ bán lẻ, có bốn chợ với gần 100% tiểu thương kinh doanh thịt heo đăng ký tham gia triển khai thí điểm đợt đầu tiên là Bến Thành, An Đông, Hòa Bình, Thái Bình. Còn ở kênh phân phối hiện đại, có năm hệ thống siêu thị và bốn hệ thống cửa hàng tiện lợi với tổng cộng gần 340 điểm bán đăng ký tham gia như các hệ thống: Co.opmart, Big C, Aeon, Satramart, Co.op Food, Satra Foods, Sagrifood, VISSAN…

 

Ông Cao Trung Tín, Phó Trưởng Ban quản lý chợ Bến Thành cho biết: Cả Ban quản lý và các thương nhân đều ủng hộ, đăng ký tham gia chương trình này. Còn việc giám sát, kiểm soát vấn đề ATVSTP là trách nhiệm phải làm thường ngày của Ban quản lý. Đó cũng là việc cần thiết để bảo đảm giữ gìn được uy tín và thương hiệu cho ngôi chợ truyền thống lâu đời này. Còn bà Từ Thị Muối (tiểu thương kinh doanh thịt heo ở sạp 1222) thì tươi cười: Chuyện bình thường mà, người ta sao thì mình vậy. Mình phải áp dụng việc dán tem để người mua an tâm hơn, dễ bán được hàng hơn mà cũng để giữ được khách hàng.

 

Phó Giám đốc Sở Công thương TP Hồ Chí Minh Nguyễn Ngọc Hòa cho biết: Trong giai đoạn này (thí điểm và chính thức), việc quản lý, nhận diện truy xuất nguồn gốc thịt heo sẽ được thực hiện từ cổng trang trại chăn nuôi (khi bắt đầu xuất chuồng) đến các cơ sở giết - mổ, chợ đầu mối, các siêu thị và chợ lẻ. Tuy vậy, theo ông Hòa, do hai chợ đầu mối và các hệ thống bán lẻ hiện đại đã chiếm hơn 90% thị phần thịt heo tại thành phố nên nếu trong giai đoạn thử nghiệm các chợ thực hiện tốt thì thành phố sẽ sớm chính thức triển khai việc nhận diện ở các chợ lẻ, không cần phải chờ đến thời điểm 1-3-2017. Giai đoạn hai sẽ triển khai theo chu trình khép kín hoạt động sản xuất, chăn nuôi heo từ khi mới sinh đến tận tay người tiêu dùng. Giai đoạn hai dự kiến sẽ được tổ chức triển khai trong năm 2017 và sẽ nhân rộng đến các mặt hàng thịt gia súc, gia cầm, rau - củ - quả và mặt hàng thực phẩm khác.

 

Theo Sở NN&PTNT TP Hồ Chí Minh, địa phương hiện có khoảng 7.500 hộ chăn nuôi heo (hộ dân, DN và hợp tác xã), cung cấp khoảng 1.000 con heo mỗi ngày, chiếm khoảng 15% sản lượng tiêu thụ của thành phố. Để tăng năng suất và nâng cao chất lượng thịt, phần lớn DN và hộ nuôi trong và ngoài thành phố đã dần nâng cao ý thức, thực hiện các biện pháp an toàn sinh học, chuyển dần sang chăn nuôi theo quy trình VietGAP. Qua đó, chuồng - trại được đầu tư, nâng cấp, sử dụng hệ thống chuồng khép kín, thường xuyên vệ sinh sạch sẽ; chất thải được xử lý tốt, hạn chế ô nhiễm môi trường và tận dụng khí biogas; sản phẩm con giống bán ra có thẻ truy xuất nguồn gốc… Bên cạnh đó, hiện thành phố có 18 cơ sở giết - mổ gia súc tập trung với công suất hằng đêm khoảng 7.550 con heo. Mỗi ngày các cơ sở giết - mổ trên địa bàn thành phố tiếp nhận một lượng lớn heo hơi từ các địa phương khác, chiếm khoảng 90% tổng sản lượng giết - mổ. Tuy nhiên, công tác phối hợp quản lý giữa Chi cục Thú y thành phố và các tỉnh chưa chặt chẽ. 

Hiện các trạm kiểm dịch động vật tại các cửa ngõ thành phố còn hạn chế về con người và phương tiện kỹ thuật để kiểm soát chất lượng heo lưu thông vào nội thành, quá trình kiểm dịch vệ sinh thú y mang tính thủ công, đơn giản và càng khó khăn hơn sau khi Luật Thú y có hiệu lực (từ 1-7-2016).

 

Ở góc độ khác, dù rất ủng hộ Đề án của thành phố nhưng Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai (địa phương cung ứng phần lớn nguồn thịt heo cho TP Hồ Chí Minh) Nguyễn Trí Công có chút băn khoăn: Vấn đề cốt lõi để người tiêu dùng có được sản phẩm thịt heo sạch, an toàn là heo nuôi không sử dụng chất cấm, không có dư lượng kháng sinh và quy trình giết - mổ an toàn vệ sinh. Do đó, các cơ quan quản lý cần làm thật tốt công tác kiểm soát chặt chẽ nguồn chất cấm, dư lượng kháng sinh và quy trình giết - mổ, làm được tốt ba vấn đề này thì chúng ta sẽ có được sản phẩm thịt heo sạch, an toàn. Hơn nữa, để công bằng đối với sản phẩm thịt heo nội địa, ông Công cho rằng cần kiểm soát, truy xuất nguồn gốc cụ thể các sản phẩm thịt heo nói riêng và thực phẩm tươi sống nói chung nhập khẩu. Tương tự, theo đại diện Hợp tác xã Chăn nuôi heo an toàn Tiên Phong (huyện Củ Chi), cần tạo được vùng chăn nuôi an toàn, vùng an toàn dịch bệnh. 

Bên cạnh đó, cần tăng cường các biện pháp và tần suất kiểm tra các sản phẩm thịt “bẩn” trên thị trường để trả lại công bằng trong chăn nuôi và tiêu thụ thịt heo.

 

Nhìn một cách tổng quan, Tổng Giám đốc VISSAN, đồng thời là Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP Hồ Chí Minh Văn Đức Mười nhận xét, ngành chăn nuôi ở vùng kinh tế trọng điểm phía nam vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm. Hệ lụy là việc kiểm soát chất lượng sản phẩm, ATVSTP chưa bảo đảm, chồng chéo, khó tạo niềm tin cho người tiêu dùng ngay trong chính nội vùng, chưa nói để xuất khẩu ngoại vùng và đi các thị trường khác. Vì vậy, chúng ta cần nhanh chóng phát triển ngành chăn nuôi theo hướng công nghiệp, nâng cao hàm lượng khoa học - kỹ thuật, hình thành chuỗi giá trị bằng việc liên kết và hợp tác chặt chẽ với quy mô lớn từ vùng nuôi - sản xuất - tiêu thụ, điều này sẽ giúp giảm giá thành, chi phí và kiểm soát tốt hơn chất lượng sản phẩm.