Doanh nghiệp Việt bị mất cắp thương hiệu ở nước ngoài: Vai trò của sở hữu trí tuệ ở đâu?

Việc bảo hộ kiểu dáng công nghiệp và nhãn hiệu cho doanh nghiệp Việt Nam rất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập khi Việt Nam tham gia ngày càng sâu và rộng trong nền kinh tế toàn cầu thông qua các hiệp định thương mại tự do đã được ký kết song phương và đa phương.

Việt Nam đang là một trong những nền kinh tế đang phát triển tiếp cận luật chơi thương mại tự do tiêu chuẩn cao nhất toàn cầu. Bao trùm hầu hết các FTA thế hệ mới, Việt Nam tham gia đều cam kết về bảo hộ quyền SHTT. Đến nay, Việt Nam đã là thành viên của các hiệp ước quốc tế liên quan đến SHTT như Hiệp ước Pari, công ước Bern, công ước Rome, Công ước Stockhom… và đang thực hiện các bước để gia nhập Công ước La Hay về đăng ký quốc tế kiểu dáng công nghiệp.

Tuy nhiên thực tiễn thời gian qua cho thấy, nhiều nhãn hiệu hàng hóa nổi tiếng của Việt Nam bị các thương gia nước ngoài đánh cắp và tiến hành đăng ký bảo hộ ở nước ngoài gây tổn hại về kinh tế cho các doanh nghiệp.

Trong đó phải kể đến: kẹo dừa Bến Tre; cà phê Trung Nguyên; cà phê Buôn Ma Thuột; nước mắm Phú Quốc, nước mắm Phan Thiết… khi các doanh nghiệp Việt phát hiện thương hiệu của mình bị đánh cắp đã tiến hành các biện pháp bảo hộ và đòi lại song gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí trong nhiều trường hợp không thể đòi lại được. Do đó, bảo hộ kiểu dáng công nghiệp và nhãn hiệu cho doanh nghiệp là yêu cầu song hành với việc mở rộng thị trường của các doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay.

Trong khi đó, mối quan tâm của các doanh nghiệp Việt đối với yêu cầu bảo hộ kiểu dáng, nhãn hiệu hàng hóa sản phẩm lại rất hạn chế.

Cùng với việc đẩy mạnh xuất khẩu, vấn đề bảo hộ kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu cần phải được quan tâm nhiều hơn. Trong điều kiện thế giới đang có nhiều biến động, sự đa dạng hóa thị trường ở đâu thì ở đó đều cần có bảo hộ sở hữu công nghiệp. Việc tăng cường sở hữu công nghiệp với hàng hóa Việt Nam là một trong những yêu cầu quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt trong bối cảnh mới.

Việc tiếp thị hàng hóa, kinh doanh hàng hóa gắn liền với bảo hộ sở hữu công nghiệp. Tiếp thị sản phẩm thành công chính là tiếp thị nhãn hiệu thành công và sẽ giúp tạo thêm giá trị gia tăng lớn cho sản phẩm. Bảo hộ nhãn hiệu còn là phương thức tốt nhất để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tránh dùng phải hàng nhái, hàng giả.

Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ KHCN cho biết, trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, hiện nay có một số hệ thống bảo hộ quốc tế được thiết lập như đăng ký nhãn hiệu quốc tế thông qua thỏa ước Madrid và bảo hộ kiểu dáng công nghiệp theo thỏa ước Lahay. Theo đó, đăng ký bảo hộ theo Lahay và Madrid được thực hiện đơn giản, dễ dàng, giảm thiểu thời gian và tiết kiệm chi phí. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam phải nắm vững các quy định để bảo vệ hữu hiệu quyền sở hữu đối với các sản phẩm.

Theo ông Phạm Nguyên Xuân Bắc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam, việc tham gia vào các Hiệp định quốc tế cũng đòi hỏi việc hoạt động bảo hộ sở hữu trí tuệ của Việt Nam phải được tiến hành hiệu quả hơn, thực chất hơn: “Các doanh nghiệp Việt Nam cần nhận thức sâu sắc hơn nữa tầm quan trọng, sức mạnh của việc bảo hộ tài sản sở hữu trí tuệ nói chung và kiểu dáng công nghiệp và nhãn hiệu hàng hóa nói riêng nhằm giúp doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh trên thương trường và hội nhập quốc tế. Đồng thời, phải hoạt động thận trọng hơn để không xâm phạm về sở hữu trí tuệ của người khác, đặc biệt là của công ty nước ngoài”.

Có thể thấy, nếu các doanh nghiệp Việt muốn ra biển lớn trong bối cảnh hội nhập toàn cầu như hiện nay thì yêu cầu đầu tiên đặt ra cho chính các doanh nghiệp là bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, kiểu dáng, thương hiệu phải được đặt lên hàng đầu. Có như vậy, các sản phẩm Việt mới đứng vững được trên thương trường cả trong và ngoài nước, cũng như tránh được tình trạng nhiều sản phẩm nổi tiếng bị đánh cắp nhãn hiệu như thời gian vừa qua.