Trong số báo 51/2017, ra ngày 22/12, Kinh tế nông thôn đã phản ánh ý kiến của một nhà sáng chế “chân đất”: Đã 3-4 năm làm thủ tục đăng ký bản quyền cho chiếc máy gieo hạt nhưng chưa có kết quả.
Trên số báo này, Kinh tế nông thôn đặt vấn đề trên với đại diện Cục Sở hữu trí tuệ. Theo đó, bà Nguyễn Thanh Tú, Trưởng phòng Sáng chế 3, cho biết: Tùy vào mức độ khác nhau, gần như 100% người nộp đơn đăng ký bằng độc quyền sáng chế và bằng độc quyền giải pháp hữu ích đều bị mắc lỗi dẫn tới thời gian kéo dài.
Theo bà Tú, thời gian đăng ký cấp bằng độc quyền sáng chế (BĐQSC) và cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích (BĐQGPHI) gồm các bước: Nộp đơn/tiếp nhận đơn. Trong vòng 1 tháng, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ thẩm định hình thức. Nếu thấy thiếu sót, Cục sẽ ra thông báo cho người nộp đơn bổ sung, không có sai sót về mặt hình thức, Cục sẽ ra quyết định chấp nhận đơn hợp lệ. Tiếp đến, sau 19 tháng kể từ ngày nộp đơn, Cục sẽ công bố đơn hợp lệ.
Trong vòng 42 tháng kể từ ngày nộp đơn đối với cấp BĐQSC và 36 tháng đối với cấp BĐQGPHI, người nộp đơn phải có đơn yêu cầu thẩm định nội dung, đồng thời phải nộp luôn phí thẩm định nội dung và phí tra cứu. Nếu người nộp đơn không nộp yêu cầu thẩm định nội dung thì sau 42 tháng và 36 tháng như nói ở trên, đơn sẽ tự động bị rút bỏ, không xem xét.
Sau khi có đơn yêu cầu thẩm định nội dung, Cục phải thẩm định nội dung. Theo quy định, sau 18 tháng phải có thông báo được cấp bằng hay không được cấp bằng. Như vậy, theo quy định phải mất 60 tháng để cấp BĐQSC và 54 tháng cấp BĐQGPHI.
Theo bà Tú, nếu muốn xét nghiệm đơn sớm, cấp bằng sớm, người nộp đơn phải yêu cầu công bố đơn ngay từ ngày nộp đơn. Sau khi được chấp nhận đơn hợp lệ, Cục sẽ công bố đơn. Đây là quyền của người nộp đơn, người nộp đơn có muốn công bố sớm hay không, vì không yêu cầu công bố đơn sớm thì sau 19 tháng theo quy định, Cục vẫn phải công bố.
Có thể người nộp đơn nộp yêu cầu thẩm định nội dung ngay từ khi nộp đơn (nộp đơn, nộp yêu cầu công bố đơn sớm, yêu cầu thẩm định nội dung, nộp luôn phí thẩm định nội dung và phí tra cứu cùng một ngày), sau 18 tháng thẩm định nội dung, Cục sẽ công bố có được cấp bằng hay không.
Bà Tú phân tích, nếu gộp cả 3 đơn cùng lúc, sau 1 tháng sẽ chấp nhận đơn hợp lệ, 1 tháng công bố đơn hợp lệ, 18 tháng thẩm định nội dung, tổng cộng hết 20 tháng để cấp BĐQSC và 14 tháng cấp BĐQGPHI. Tuy nhiên, người nộp đơn sẽ gặp rủi ro vì khi nộp yêu cầu thẩm định nội dung phải nộp tiền, nhưng nếu không được chấp nhận đơn thì người nộp đơn sẽ không được hoàn lại số tiền đã đóng.
Để không mất tiền, người nộp đơn có thể nộp đơn và nộp yêu cầu công bố đơn sớm cùng lúc. Ngay khi được chấp nhận đơn, người nộp đơn mới nộp yêu cầu thẩm định nội dung và nộp phí. Như vậy, thời gian vẫn 20 tháng để cấp BĐQSC nhưng không sợ mất tiền.
Cũng theo bà Tú, hiện nay, việc cấp bằng độc quyền sáng chế thường gặp nhiều khó khăn như: tác giả không thể hiện, không bộc lộ được bản chất sáng chế mình đăng ký (bản mô tả), có thể người nộp đơn không biết hoặc biết nhưng không muốn thể hiện hết vì sợ lộ bí mật. Với người Việt Nam đáp ứng bước đầu bản mô tả rất khó khăn, với các tác giả là nông dân lại càng khó khăn hơn. Gần như 100% người nộp đơn mắc lỗi, tùy từng mức độ.
Không nắm được quy định về thời gian dẫn tới đơn bị kéo dài, thậm chí không nộp yêu cầu thẩm định nội dung dẫn tới đơn bị rút bỏ. Nhiều đơn tại Việt Nam mất là như thế. Nhiều trường hợp người nộp đơn không nộp hoặc cũng không biết để nộp cho nên có khi đơn đã vào kho rồi mà không biết.
Đặc biệt với nông dân, phương tiện liên lạc còn khó khăn như: thông báo thiếu sót, trả lời thiếu sót… nên mất rất nhiều thời gian. Có những đơn nộp xong, ra thông báo thiếu sót, họ trả lời thiếu sót tính từ ngày nộp đơn đến khi chấp nhận đơn là 1 năm. Trong khi nếu đơn không có lỗi chỉ mất 1 tháng là được chấp nhận.
Như vậy, tác giả khi nộp đơn yêu cầu cấp bằng sáng chế độc quyền thường mắc lỗi ở khâu thẩm định hình thức, không thể hiện đầy đủ trong bản mô tả nên phải bổ sung nhiều lần, dẫn tới thời gian bị kéo dài. Để khắc phục hạn chế này, theo bà Tú, tác giả cần mô tả, giới thiệu đầy đủ sáng chế mà mình đang giới thiệu. Đồng thời, có thể nộp yêu cầu công bố đơn sớm, yêu cầu thẩm định nội dung khi nộp đơn để giảm bớt thời gian được công nhận cấp bằng